Author :
Abstract
Ambalaj; endüstriyel tasarım, grafik tasarım, ambalaj üreticileri, marka uzmanları ve ham madde üreten yan kuruluşları doğrudan ilgilendiren, farklı branşları ve geniş bir alanı kapsayan konudur. Ambalajlar, farklı alanlarda ürünlerin dış etkenlerden korunması, saklanması, taşınması ve satışa sunulması için çeşitli malzemelerden üretilerek tüketiciye ulaştırılırlar. Dayanıklı, kolay şekillenebilir, hafif ve uzun ömürlü olması gibi sebeplerden dolayı günlük yaşamın vazgeçilmez malzemelerinden biri haline gelen plastikler, ambalaj sanayisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kullanım açısından oldukça avantajlı olan plastikler, petrol ve kömür gibi yenilenemeyen fosil yakıtlardan elde edilirler. Doğada yüzyıllar boyunca parçalanmadan varlığını sürdüren petrol bazlı ambalaj malzemeleri işlevleri bitince kullanışlılığını kaybederek ekosistemlere geri dönüşü olmayan zararlar vermektedir ve plastiklerin oluşturduğu çevresel atıklar yaşadığımız çağın en önemli çevre sorunlarından biri haline gelmiştir. Dünyada hızla artan nüfus ve beraberinde getirdiği sınırsız tüketim kültürü, küresel ısınma ve çevresel sorunlarla birlikte, yeryüzündeki doğal kaynakların tükenmeye başlaması, biyolojik çeşitliliğin azalması gibi nedenler sürdürülebilirlikle ilgili kaygıları gündeme getirmiş, endüstride yenilenebilir hammaddelerin kullanımına olan ilgi ve yönelim arttırmıştır. Tasarımcılar, mühendisler, bilim insanları ambalajların tasarım ve yaşam döngüsünü değerlendiren, yenilenebilir kaynaklardan elde edilebilen, işlevi bittikten sonra doğada çözünebilen biyomalzemelerle sürdürülebilirliğe öncelik veren çalışmalar gerçekleştirmekteler. Mısır, patates nişastası türleri, odun, şeker kamışı, hayvansal ve bitkisel proteinler, bakteriler, yosunlar gibi doğal malzemelerden elde edilen biyoplastiklerin birçoğu, minimum karbon ayak izi, yüksek geri dönüşüm değeri ve biyolojik olarak parçalanabilirlik özelliklerine sahip olacak şekilde çevre dostu olarak tasarlanmaktadır. Bu araştırmada, sürdürülebilirlik bağlamında biyotasarım, biyomalzemeler, biyoplastikler ve ambalaj tasarımında kullanılan biyoplastik malzemelerle ilgili çalışmalara odaklanılmıştır. Ayrıca, biyoplastik malzemelerle çalışan tasarımcıların alternatif ambalaj tasarımı yaklaşımları örneklerle aktarılmaya çalışılmıştır. Dünyadaki yaşamın sürdürülebilirliği için farklı disiplinlerin bir arada çalışılmasını gerektiren biyomalzemelerle ilgili araştırma süreçlerinde yenilikçi bakış açılarıyla tasarımcılar bütünleştirici bir rol oynayabilir. Gelecekte biyomalzemelerle üretilen ambalajlara talebin artması beklenmektedir ve biyobazlı malzemelerden üretilen yeni tür malzemeler çevresel etkiyi en aza indirmek için bir yol sunabilir.
Keywords
Abstract
Packaging is a subject that covers a wide area including different branches that directly concern industrial design, graphic design, packaging manufacturers, brand experts and side industries producing raw materials. Packages are produced from various materials for protection, storage, transportation and sale of products in different areas and delivered to the consumer. Plastics, which have become one of the essential materials of daily life due to being durable, malleable, lightweight and long-lasting, are widely used in the packaging industry. Plastics, which are very favourable in terms of use, are obtained from non-renewable fossil fuels such as petroleum and coal. Petroleum-based packaging materials that exist in nature for centuries without breaking down, lose their usefulness when their work is done and cause irreversible damage to ecosystems, and environmental wastes created by plastics have become one of the most important environmental problems of our age. The rapidly increasing population in the world, the unlimited consumption culture it brings, global warming and environmental problems, the depletion of natural resources on the earth and the decrease in biological diversity have brought up concerns about sustainability, and the interest and gravitation to the use of renewable raw materials in the industry has increased. Designers, engineers and scientists evaluate the design and life cycle of packaging, and prioritize sustainability with biomaterials which could be obtained from renewable resources that are biodegradable after their functions are finished. Most of the bioplastics obtained from natural materials such as corn, potatoes starch varieties, wood, sugar cane, animal and vegetable proteins, bacteria, algae are designed to be environmentally friendly with minimum carbon footprint, high recycling value and biodegradability properties. This research focuses on studies about biodesign, biomaterials, bioplastics and bioplastic materials used in package design in the context of sustainability. In addition, alternative packaging design approaches of designers working with bioplastic materials have been conveyed with examples. Designers can play a complementing role with their innovative perspectives in research processes related to biomaterials, which require different disciplines to work together for the sustainability of life on Earth. Demand for packaging made with biomaterials is expected to increase in the future, and new types of materials made from biobased materials may offer a way to minimize environmental impact.
Keywords
- Akın, Emel (2007). “Sürdürülebilirlik Sürdürülebilir mi?”, Sürdürülebilirlik: Kent ve Mimarlık, TMMOB
- Akın, Emel (2007). “Sürdürülebilirlik Sürdürülebilir mi?”, Sürdürülebilirlik: Kent ve Mimarlık, TMMOBMimarlar Odası Ankara Şubesi, (51). http://mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya5.pdf#page=12. Erişim Tarihi: 5.08.2021)
- Ambrose, G. & Harris, P. (2012). Grafik Tasarımın Temelleri (Çev. M. E. Uslu), Literatür Yayınları, İstanbul.Arıkan, A. (2009). “Biyoplastikler”, Ambalaj Bülteni, 26-32. Erişim Adresi: https://ambalaj.org.tr /files/es/Ambalajbulteniicerik/dosya/ocak-subat-2009-dosya.pdf. Erişim Tarihi: 10.11.2021.
- Berman, D. B. (2009). Do Good Design How Designers Can Change The World, New Riders and AIGA Design Press, California.
- Bingöl, B. (2011). “Çevreye Duyarlı ve Sürdürülebilir Tasarım”, Başkent Üniversitesi 1. Sanat ve Tasarım Eğitimi Sempozyumu, Dün Bugün Gelecek Bildiriler Kitabı, 363-366, Ankara.
- Bishop, M., (2016). “The Sustainable Fashion Paradox Solved? How Bio-design can answer the environmentaland sustainability issues of the 21st century fashion industry” (Master's thesis). Leiden University, Leiden. Erişim Tarihi: 15.10.2021
- Carlson, C. (2021). “Valdís Steinarsdóttir Turns Animal Skin And Bones Into Food Packaging”, Dezeen.Erişim Adresi: https://www.dezeen.com/2021/04/22/sustainable-materials-design-earth-day/, Erişim Tarihi: 22.11.2021
- Düzakın, E. (2021). “Sürdürülebilir Tasarım Yaklaşımı Açısından Biyoplastiklerin İncelenmesi”, Sanat ve Tasarım Dergisi, 11 (1) , 73-92 . DOI: 10.20488/sanattasarim.970913, Erişim Tarihi: 29.08.2021.
- European Bioplastics (2016). “What are bioplastics? Material types, terminology, and labels an introduction”Erişim Adresi: https://docs.european-bioplastics.org/2016/publications/fs/EUBP_ fs_what_are_bioplastics .pdf. Erişim Tarihi:23.09.2021
- European Commission (2020). “Biodegradable Waste”. Erişim Adresi: https://ec.europa.eu/environment/ topics/waste-and-recycling/biodegradable-waste_en. Erişim Tarihi: 13.10.2021
- Godfrey Anak, G. Y., Shing Yii, J. H., Jin Ling, J. L. & Hui Hsing, J. L. (2019). “The Making Of Starch-BasedBioplastic. Chemistry Project”, STPM Session, 962/4. Erişim Adresi: https://pdfcoffee.com/the-making-of- starch-based-bioplastic-pdf-free.html, Erişim Tarihi: 17.11.2021
- Gümüşderelioğlu, M. (2012). “Biyoplastikler”, Bilim ve Teknik Dergisi, Aralık 2012, 76-79. Erişim Adresi:https://edergi.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf?dergiKodu=4&cilt=46&sayi=791&sayfa=76&yaziid=33993, Erişim Tarihi: 17.10.2021
- Hahn, J. (2021). “Seven Key Materials Designers Are Relying On To Create More Sustainable Products”,Dezeen, Erişim Adresi: https://www.dezeen.com/2021/04/22/sustainable-materials-design-earth-day/ Erişim Tarihi: 22.11.2021
- Hitti, N., (2020). “Shellworks Turns Discarded Lobster Shells İnto Recyclable Bioplastic Objects”, Dezeen,Erişim Adresi: https://www.dezeen.com/2019/02/22/shellworks-bioplastic-lobster-shell-design/ Erişim Tarihi: 15.11.2021
- Johansson, C., Bras, J., Mondragon, I., Nechita, P., Plackett, D.,Simon, P., Gregor Svetec, D., Virtanen, S.,Giacinti Baschetti, M., Breen, C., Clegg, F. & Aucejo, S. (2012). “Renewable Fibers And Bio-Based MaterialsFor Packaging Applications- A Review Of Recent Developments”, BioResources 7(2), 2506-2552. ErişimAdesi: https://ojs.cnr.ncsu.edu/index.php/BioRes/article/view/BioRes_07_2_2506_Johansson _BMNPSGS VGBBA_Renewable_Fibers_BioBased_Mater_Packaging_Review/1571 Erişim Tarihi: 15.11.2021
- Karalar, R. & Kiracı, H. (2015 ). “Çevresel Sorunlara Karşı Bir Çözüm Önerisi Olarak Sürdürülebilir TüketimDüşüncesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30):63-76, Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/55700. (E.T.: 3.08.2021)
- Keskin, B., Altay, B. N., Akyol, M., Meral, G., Uyar, O. & Fleming, P. (2018). “Küresel Ambalaj Trendleri”,6. Uluslararası Matbaa Teknolojileri Sempozyumu, 01-03 Kasım 2018, İstanbul Üniversitesi, 483-503. Erişim Adresi: http://works.bepress.com/bilge-nazli-altay/ 14/ Erişim Tarihi: 12.09.2021
- Lewis, H., Fitzpatrick L., Verghese K., Sonneveld K. & Jordon, R. (2007). “Sustainable Packaging Redefined”,Australia: Sustainable Packaging Alliance, 1-26, Melbourne. Erişim Adresi:http://www.helenlewisresearch.com.au/wp-content/uploads/2012/03/Sustainable-Packaging-Redefined-Nov- 2007.pdf. (E.T.:11.08.2021)
- Manana, S., Wajid Ullaha, M., Ul-Islamb, M., Attaa, O. M. & Yanga, G. (2021). “Synthesis and ApplicationsOf Fungal Mycelium-Based Advanced Functional Materials”, Journal of Bioresources and Bioproducts 6, 1- 10. Erişim Adresi: https://doi.org/10.1016/j.jobab.2021.01.001 Erişim Tarihi: 30.10.2021
- Meriç, D. (2019). “Sürdürülebilir Yaklaşımlara Bir Örnek Olarak Biyoesaslı Malzemelerin Tekstil ve ModaTasarımı Alanlarında Kullanımı”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2):111-121. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/51480/605624, Erişim Tarihi: 25.10.2021
- Myers, W. & Antonelli P., (2018). “Bio Design: Nature, Science, Creativity”, Bio Design Revised andExpanded Edition, London: Thames &Hudson. Erişim Adresi: https://www.biology-design.com/ ErişimNational Science Foundation (2020). “Engineered Living Materials”, Erişim Adresi: https://nsf2026 imgallery. skild.com/entries/living-materials Erişim Tarihi: 13.10.2021
- Pan, Y., Farmahini, F. M., O'Hearn, P., Xiao, H. & Ocampo, H.(2016). “An Overview Of Bio-Based PolymersFor Packaging Materials”, Journal of Bioresources and Bioproducts , 1(3): 106-113. Doi: 10.21967/jbb.v1i3.49Rameshkumar, S., Shaiju, P.N., O’Connor, K.E., & Babu, R.B. (2020). “Bio-Based and BiodegradablePolymers - State-Of-The-Art, Challenges and Emerging Trends”, Green and Sustainable Chemistry, (21):75- 81. DOI:10.1016/j.cogsc.2019.12.005 Erişim Tarihi: 03.10.2021
- Olejnik, O. & Masek, A. (2020). “Bio-Based Packaging Materials Containing Substances Derived from Coffee and Tea Plants. Materials”, (13):5719; doi:10.3390/ma13245719 Erişim Tarihi: 09.08.2021
- Özdamar, E. G. & Ateş, M. (2018). “Rethinking Sustainability: A Research On Starch Based Bioplastic”,Journal of Sustainable Construction Materials and Technologies, 3(3):249-260. DOİ: https://doi.org/10. 29187/jscmt.2018.28 Erişim Tarihi: 25.10.2021
- Sidek, I. S., Draman, S. F., Abdullah, S. N., & Anuar, N. (2019). “Current Development On Bioplastics andIts Future Prospects: An Introductory Review”, Inwascon Technology Magazine. DOI:10.26480/itechmag. 01.2019.03.08. Erişim Tarihi: 22.09.2021
- Thakur, S., Chaudhary, J., Sharma, B., Verma, A.K., Tamulevičius, S., & Thakur, V.K. (2018). “Sustainabilityof bioplastics: Opportunities and challenges”, Current Opinion in Green and Sustainable Chemistry. DOİ: 10.1016/j.cogsc.2018.04.013. Erişim Tarihi: 03.11.2021
- Wahl, D. C. (2006), “Bionics vs. Biomimicry: From Control of Nature To Sustainable Participation in Nature”,Design and Nature III: Comparing Design in Nature with Science and Engineering, (87):289-298. DOI:10.2495/DN060281, Erişim Tarihi: 5.08.2021)
- Van Den Oever, M., Molenveld, K., Van Der Zee, M. & Bos, H. (2017). “Bio-Based and BiodegradablePlastics - Facts And Figures”, Wageningen Food & Biobased Research. DOI Number: http://dx.doi.org/10. 8174/408350, Erişim Tarihi: 03.11.2021
- Yıldız, E. (2021). “Biyo-bozunur Plastik Araştırması”, https://www.beverageandwater.org/post/biyo- bazl%C4%B1-biyo-bozunur-plastik-ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1. Erişim Tarihi: 12.11.2021.
- Yi Chia, W., Ying Ying Tang, D., Shiong Khoo, K., Ng Kay Lup ,A. & Wayne Chew, K. (2020). “Nature’sFight Against Plastic Pollution: Algae For Plastic Biodegradation And Bioplastics Production”, EnvironmentalScience and Ecotechnology, October 2020, DOİ: https://doi.org/10.1016/j.ese.2020.100065 Erişim Tarihi: 10.11.2021.
- Zeren, A. & Nakıboğlu, A. (2009). “Sürdürülebilir Ürün Tasarımında Tanım ve Yöntemler”, ÇukurovaÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2):458-480. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil/issue/4382/60151. (E.T.:7.08.2021)
