Author :
Abstract
Herat Sistemciler Müzik Ekolü kurucusu Abdülkadir Meragi’nin oğlu Abdülaziz Meragizade’nin hayatı hakkında özellikle son on yılda yeni bulgular ve bazıları bana ait yeni tespitler yapılmıştır. İlk defa hayatını 1999’da kaleme aldığım Abdülaziz Meragizade, Osmanlılar içinde Herat Sistemciler Musiki Ekolünün bir temsilcisiydi. Yeni bulgular, değerlendirmeler ve tespitlerin bir araya getirilmesi bilgilerden topluca yararlanmak açısından akademi alanına faydası olacaktır. Ayrıca makale başlığında görülen şâhişube hakkında bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır. şâhişube Abdülaziz Meragizade tarafından icat edilmiş bir makamıdır. O, bir taraftan kendine özgün yeni bir şube/makam icat etmiş, diğer taraftan aynı eserde bahsettiği 24 şube sayısında bir değişiklik yapmamıştır. Bu yönüyle babası Abdülkadir’in müzik teorisini temsil etmeye devam etmiştir. Diğer yönüyle II.Murad’ın ölümünden sonra Edirne’de yeni padişah olmuş II.Mehmed’e müzik alanında ustalığını gösteren bir şube icadında bulunmuş ve ona aynı şubede yapılmış tebrikiyye bestesi hediye etmiştir. Abdülaziz’in Orta Asya’dan Osmanlılara geldiği 10 yaşından beri içinde bulunduğu müzisyenler camiası ile gizli bir savaşı olmuştur. Bu, müzik ekolleri savaşıydı. Bu savaşın içinde kendisini ilk kez II.Murad’a hediye ettiği safaşube makamında bir bestesi ile göstermişti, fakat padişah değişikliğinde devam eden rekabet içinde kendisini yeniden göstermesi gerekti. Abdülaziz, 1451 yılında padişah olan II.Mehmet için Nekâvetü’l-edvar (: seçkin devirler) adını verdiği yeni bir kitap yazıp, o eserle birlikte icra ettiği makamdaki bestesiyle müzik alanındaki ustalığını hem yeni sultana hem de rakiplerine gösterdi. Bugüne kadar müzikoloji alanında Abdülaziz’in bestesinde kullandığı yeni icat şâhişubenin nasıl bir dizisinin olabileceği sorgulanmamıştı. Bu makale Abdülaziz Meragizade hakkında yeni bulgular eşliğinde icat ettiği şâhişube makamının nasıl olabileceğini yorumlamakla sınırlıdır. Nitel araştırma ve sistematik müzikoloji sunumuyla yazılan makalenin sonunda şâhişubenin ebced alfabe notasından günümüze nota transkripsiyonuyla dizisi, yanlış değerlendirmelerden ayıklanarak sorgulanmış, modern notaya çevrilmiş, ayrıca bir etüt ile müzikolojik canlandırma yapılmaya çalışılmıştır. şâhişube makamının nasıl anlaşılması gerektiği önerilmiştir.
Keywords
Abstract
Especially in the last ten years, new findings and some new determinations have been made about the life of Abdulaziz Meragizade who was Herat Sistematist Music School founder Abdülkadir Meragi's son. Abdulaziz Meragizade, whose life I wrote for the first time in 1999, was a representative of the Herat Systematists Music School in the Ottomans. Bringing together new findings, evaluations and determinations will benefit the field of academia in terms of benefiting from the information collectively. In addition, no study has been carried out on the shahishube seen in the title of the article so far. Shahishube is a maqam invented by Abdulaziz Meragizade. On the one hand, he invented a unique new shube/maqam, on the other hand, he did not change the number of 24 shubes he mentioned in the same work. In this respect, he continued to represent his father Abdülkadir's music theory. On the other hand, after the death of Murad II, he invented a shube that showed his mastery in the field of music to Mehmed II, who became the new sultan in Edirne, and gave him a congratulatory composition made in the same shube. From the age of 10, when Abdulaziz came to the Ottomans from Central Asia, he had a secret war with the musicians he was in. It was a war of music schools. In this war, he showed himself for the first time with a composition in the Safashube makam, which he gifted to Murad II, but he had to show himself again in the ongoing rivalry in the change of sultan. Abdulaziz wrote a new book called Nekavetü'l-edvar (: distinguished maqams) for Mehmet II, who became the sultan in 1451, and showed his mastery in music to both the new sultan and his rivals with his composition in the maqam he performed with that piece. Until today, it has not been questioned what kind of a scale Abdulaziz's new invention shahishube mode can be used in his composition in the field of musicology. This article is limited to interpreting how the shahishube maqam, which he invented about Abdulaziz Meragizade, could be in the light of new findings. At the end of the article, which was written with a qualitative research and systematic musicology presentation, shahishube's string from the abcad alphabet note to the present day with note transcription was questioned by removing the wrong evaluations, translated into modern notes, and a musical enactment was tried to be made with an etude. It has been suggested how the shahishube maqam should be understood.
Keywords
- Ageyeva, S. (2011). “Osmanli Sarayinda Azerbaycanli Musikişinaslar”, Has-bahçede ayş u tarab, ed. Halil İnalcik, İstanbul İşbank yay., s.47-62
- Ageyeva, S. (2009). “The Problems of Mugham as a Professional Musical Oeuvre”, Proceedings of International Musicological Symposium Space of Mugham 18-20 March 2009. Baku: Şark-garb yay., s. 61-65
- Aydin, Aytunç (2020). “Şâhişube Canlandirmasi Tarika”, 30.08.2020
- Can, Cihat (2001). XV.Yüzyıl Müzik Nazariyatı, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fallahzade, M. (2005). Persian Writing on Music, Sweden: Uppsala Univ.publish, s. 179-180.
- Feldman, W. (1986). Music in the Ottoman Court, Berlin
- Gencoğlu, M.S.H. (2020). “Şâhişube Canlandirmasi Tarika Ud İcrasi”, 31.08.2020
- Khazrai, Babak - Azadehfar, Mohammed Reza (2018). “Abdülaziz b. Abdülkadir Meragi ve ibdaat-i u der musiki”, Âyine-i Miras: Mirror of Heritage, vol. 16, sy. 62, Tahran 1396 hş., s. 173-178
- Koç, F. (2010). Abdülaziz ve Nekaavetül-edvar Tercümesi, doktora tezi, Ankara Üniversitesi; Ankara Atatürk Kültür Merkezi yayini, 2017.
- Massoudiye, Muh.Taqi (1996). Manuscrits Persans Concernant la Musique, München: G.Henle yay. 1996, Abdülaziz’in eseri Nekâve’nin içindekileri siralar.
- Tökel, Dursun Ali (2018). “Sinemada Fetih ve Fatih”, Fatih Sultan Mehmed Han (ed. Fahameddin Başar), İstanbul Fatih Sultan Mehmet Vakif Üniv. yay., s.481-494
- Uslu, Recep (1999). "Abdülaziz Hace", Yapıtları ve Yaşamlarıyla Osmanlı Ansiklopedisi, İstanbul Yapi Kredi Bankasi yay., c.1, s. 40
- Uslu, Recep (2000). "Sultan II. Murad Devrinde Musiki", Journal of the Academik Studies/ Akademik Araştırmalar Dergisi, sy. 4: s. 451-471
- Uslu, Recep (2007a). "Osmanlilar Ve Timurlular Arasinda İki Müzisyen”, Ölümünün 600. Yılında Emir Timur ve Mirası: Uluslararası Sempozyumu, İstanbul, s.307-312
- Uslu, Recep (2007b). Fatih Sultan Mehmed Döneminde Musiki, İstanbul Fetih Cemiyeti yay.
- Uslu, Recep (2015). “Ünlü Müzisyen Abdülkadir Meragi Hakkinda Yeni Bulgular”, Rast Muzikoloji, III/sy. 1: s. 32- Uslu, Recep (2019). “Meragi’s Makasid Versions”, Yegah Musiki dergisi, 2/1: s.21-40.
- Uslu, Recep (2020). “Abdülaziz”, www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com, Online (er.tar.31.08.2020).
- Uslu, Recep (2021). “Rauf Yekta Koleksiyonundaki Meragi’nin Makasid’i Hangi Versiyondur?/ Meragi’s Makasidin the Rauf Yekta Collection, Which Version Is It? Comparison Of Two Makasidu’l-Elhan”. International Journal of Social, Humanities and Administrative Studies: JOSHAS. 7/44: s.1643-1652
- Yazici, M.Yunus (2020). Belgradlı Mehmed Haki’nin Şakaik Tercümeleri, doktora tezi, Kirikkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
